Ik stelde mijzelf deze filosofische vraag laatst. Ik kwam de term tegen in een rapport en het voelde een beetje alsof ik met een populair duur woord in de maling werd genomen. Want eerlijk: alles wat we marketing noemen, heeft als doel ons brein te beïnvloeden. En dat is precies waar neuromarketing over gaat. Maar betekent dat dan dat alle marketing automatisch neuromarketing is? Ik ben op onderzoek uitgegaan, en het resultaat is dus deze blog.

Het korte antwoord is: nee. Het lange antwoord: het is een stuk genuanceerder en minstens zo interessant.

Wat is neuromarketing eigenlijk?

Neuromarketing is de kruising tussen marketing en neurowetenschap. Het is het vakgebied waarin marketeers bewust gebruikmaken van inzichten uit hersenonderzoek, psychologie en gedragswetenschap.

Denk aan technieken zoals:

• Eye-tracking: waar kijkt iemand precies naar in een advertentie of op een website?
• EEG of fMRI scans: welke hersengebieden worden actief als je naar een reclame kijkt?
• Biometrische metingen: hartslag, huidgeleiding of micro-expressies die verraden of iemand enthousiast, gespannen of verveeld raakt.

Het doel van neuromarketing is simpel: beter begrijpen hoe ons brein beslissingen neemt, zodat marketing daar slimmer op kan inspelen.

Het brein als marketingdoelwit

Marketing zonder neuromarketing bestaat eigenlijk niet. Elke vorm van reclame, communicatie of branding wil ons brein beïnvloeden. Of dat nu gaat om:

• Emoties oproepen (de kerstcommercial van een supermarkt met een eenzame opa).
• Herinnering vastzetten (een catchy jingle die je drie dagen later nog fluit).
• Gedrag sturen (de “koop nu”-knop die rood en groot in beeld staat).

Met andere woorden: marketing is altijd een spelletje tussen merk en brein. Alleen doen de meeste marketeers dat spel intuïtief of op basis van ervaring, terwijl neuromarketing claimt de spelregels écht te kennen.

Is alle marketing dan neuromarketing?

Laten we een vergelijking maken. Stel je voor dat koken gelijkstaat aan marketing. Iedereen kan koken: je gooit ingrediënten bij elkaar, proeft wat, en soms is het lekker, soms niet. Maar een chef die ook de moleculaire chemie van koken snapt, weet precies waarom een saus bindt of een smaak explodeert in je mond.

Zo werkt het ook met marketing. Iedere marketeer gebruikt onbewust principes van neuromarketing. Kleuren, woorden, muziek, beelden – alles heeft effect op ons brein. Maar alleen wie zich verdiept in neuromarketing, gebruikt die kennis bewust en meetbaar.

Dus nee: niet alle marketing is neuromarketing. Maar wel alle marketing werkt via het brein, en dus via dezelfde mechanismen waar neuromarketing onderzoek naar doet.

Bekende voorbeelden van neuromarketing in de praktijk

Om dit concreet te maken, even wat voorbeelden van merken die neuromarketing slim inzetten:

Coca-Cola en de emotieknop

Coca-Cola is wereldberoemd om hun reclames die je niet laten denken aan suikerwater, maar aan geluk, vriendschap en kerst. Neuromarketingonderzoek heeft aangetoond dat mensen sterker reageren op emotionele associaties dan op rationele productinformatie. Coca-Cola speelt daar meesterlijk op in.

Apple en de dopaminepiek

Waarom staan mensen uren in de rij voor een nieuwe iPhone die nauwelijks verschilt van het vorige model? Neuromarketingonderzoek wijst uit dat Apple’s minimalistische design en de hele beleving rondom een productlaunch ons beloningssysteem in het brein triggert. Het voelt alsof je deel uitmaakt van iets groters.

Netflix en de thumbnail-test

Netflix past neuromarketing continu toe in hun interface. Elke thumbnail die je ziet, is getest om te kijken welke versie je brein het meest prikkelt om te klikken. Soms verandert jouw thumbnail zelfs op basis van je kijkgedrag.

Neuromarketing in kleine bedrijven

Misschien denk je: ja leuk, maar ik heb geen budget voor hersenscans of miljoenen A/B-tests. Goed nieuws: je kunt als ondernemer of marketeer ook zonder dure apparatuur neuromarketing toepassen.

Voorbeelden:

• Kleurenpsychologie: rood wekt urgentie op, blauw straalt vertrouwen uit.
• Social proof: reviews en testimonials verminderen twijfel in het brein.
• Schaarste-effect: “nog maar 2 op voorraad” activeert ons angstcentrum.
• Verhalen vertellen: ons brein onthoudt verhalen beter dan losse feiten.

Kortom: neuromarketing is niet alleen voor multinationals. Ook jouw webshop, nieuwsbrief of Instagram-post kan profiteren van inzichten in hoe ons brein werkt.

De ethische kant van neuromarketing

Nu komt de spannende vraag: is neuromarketing manipulatie?

In zekere zin wel. Je probeert tenslotte in te spelen op onbewuste processen in het brein om iemand tot een keuze te bewegen. Maar dat geldt eigenlijk voor alle marketing. Het verschil zit in transparantie en intentie.

Een paar overwegingen:

• Transparantie: laat je mensen vrij kiezen, of stuur je ze zo dat ze geen nee meer kunnen zeggen?
• Waarde: bied je een product of dienst die echt helpt, of speel je in op angsten en onzekerheden?
• Balans: slim overtuigen is prima, misleiden niet.

Neuromarketing is dus niet per definitie “slecht”. Het is een krachtig instrument, dat zowel ethisch als manipulatief kan worden ingezet – afhankelijk van wie het hanteert.

Toekomst van neuromarketing

Neuromarketing staat nog relatief in de kinderschoenen. De komende jaren zie je waarschijnlijk meer toepassingen zoals:

• AI-gedreven analyses: die ons surf- en klikgedrag realtime koppelen aan emotionele voorspellingen.
• Virtual reality testen: waarbij merken kijken hoe je reageert in een gesimuleerde winkel.
• Wearables: denk aan smartwatches die je hartslag meten terwijl je naar een reclame kijkt.

De lijn tussen gewone marketing en neuromarketing wordt daarmee steeds dunner. Hoe meer technologie we inzetten, hoe meer elke marketeer eigenlijk ook een neuromarketeer wordt.

Alle marketing raakt het brein, maar niet alle marketing is neuromarketing

Om terug te komen op mijn oorspronkelijke vraag: is alle marketing neuromarketing?

Nee. Maar álle marketing probeert wel het brein te beïnvloeden. Het verschil is dat neuromarketing dit doet op basis van wetenschappelijke inzichten, met bewuste keuzes en vaak met meetbare resultaten.

Of je nu Coca-Cola heet of een kleine webshop runt: als je snapt hoe het brein werkt, kun je je marketing slimmer, effectiever en eerlijker maken. En uiteindelijk gaat het daarom: niet simpelweg roepen dat je product goed is, maar het op zo’n manier brengen dat het brein vanzelf zegt: “ja, dit wil ik.”